W jaki sposób funkcjonują Fundusze Inwestycyjne?

Funkcjonowanie Funduszy Inwestycyjnych opiera się na bardzo precyzyjnych regulacjach oraz systemie partnerów, którymi są Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych (TFI), depozytariusz, dystrybutor i agent transferowy. Każdy z tych pomiotów jest ściśle nadzorowany przez Komisję Nadzoru Finansowego (KNF).

Funkcjonowanie Funduszy Inwestycyjnych opiera się na precyzyjnych zapisach w ustawie o funduszach inwestycyjnych z dnia 27 maja 2004 roku, innych ustaw regulujących funkcjonowanie rynku finansowego oraz odpowiednich aktów wykonawczych.

Fundusze Inwestycyjne funkcjonują dzięki systemowi wzajemnie kontrolujących się podmiotów-partnerów, którzy z kolei są nadzorowani przez Komisję Nadzoru Finansowego.

Regulacje oraz system pomiotów-partnerów sprawiają, że inwestowanie w Fundusze Inwestycyjne jest jedną z najbezpieczniejszych form inwestowania, ponieważ ryzyko bankructwa praktycznie nie istnieje. Oczywiście trzeba tu pamiętać, iż nie wyklucza to ryzyk związanych ze specyfiką strategii inwestycyjnej konkretnego funduszu.

Głównymi partnerami każdego Funduszu Inwestycyjnego w tym systemie bezpiecznego inwestowania są:

Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych (TFI);
Depozytariusz;
Dystrybutor;
Agent transferowy;

Każda z wymienionych powyżej instytucji, podobnie jak sam Fundusz Inwestycyjny, musi uzyskać zgodę Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) na pełnienie swojej roli, a następnie podlega ścisłemu nadzorowi realizowanemu przez ten organ administracji państwowej.

Fundusz Inwestycyjny

Fundusz Inwestycyjny to osoba prawna, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych, zebranych w drodze publicznej (lub, w przypadku FIZ, niepublicznej) oferty nabycia jednostek uczestnictwa (lub ich części ułamkowych), w papiery wartościowe i instrumenty rynku pieniężnego oraz prawa majątkowe (np. nieruchomości). Fundusz Inwestycyjny może być utworzony wyłącznie przez Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych (TFI), które zarządza wszystkimi jego pieniędzmi i aktywami, a także reprezentuje go w relacjach z innymi podmiotami na rynku oraz inwestorami.

Natomiast, warto podkreślić, że Fundusz Inwestycyjny nie jest podmiotem zależnym od Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych (TFI), które nie może dysponować zgromadzonymi środkami w dowolny sposób. Statut Funduszu nie dopuszcza bowiem możliwości wypłat zgromadzonych środków w inny sposób niż na rzecz posiadaczy jednostek uczestnictwa (inwestorów), czyli TFI nie będzie nigdy miało możliwości wytransferowania jakiejkolwiek kwoty.

Fundusze są poddane stałemu nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego i muszą przestrzegać określonych obowiązków informacyjnych, takich jak publikacja statutu oraz rocznych i półrocznych sprawozdań finansowych zarządzanych funduszy.

Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych (TFI)

Fundusze Inwestycyjne w Polsce mogą być tworzone wyłącznie przez Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych (TFI). Zasady ich tworzenia określają przepisy ustawy z dnia 27 maja 2004 roku o funduszach inwestycyjnych oraz przepisy wykonawcze. TFI zarządza Funduszem Inwestycyjnym i reprezentuje go w relacjach z innymi stronami, w tym przede wszystkim z inwestorami. Zgodę na utworzenie Funduszu Inwestycyjnego każdorazowo wydaje Komisja Nadzoru Finansowego (KNF), czy naczelny organ państwowy, który nadzoruje wszystkie banki i instytucje finansowe w Polsce. Każde Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych (TFI) może zarządzać więcej niż jednym Funduszem Inwestycyjnym.

Pomimo, iż TFI zarządza Funduszem Inwestycyjnym, nie sprawuje nad nim pełnej kontroli, co oznacza, że nie może dysponować, zgromadzonymi w Funduszu Inwestycyjnym, środkami finansowymi i nabytymi przez fundusz instrumentami finansowymi. W razie ewentualnego bankructwa Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych pieniądze inwestorów są bezpieczne, ponieważ TFI nie ma do nich dostępu (przechowuje je depozytariusz). Trzeba jednak nadmienić, iż bankructwo Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych jest możliwością raczej czysto hipotetyczną ze względu na stały nadzór, który jest prowadzony przez Komisję Nadzoru Finansowego (KNF) i szybki system wykrywania ewentualnych symptomów potencjalnych problemów.

Depozytariusz

Wszystkie wpłaty od inwestorów nie są wpłacane na konto TFI, ale na konto Funduszu Inwestycyjnego prowadzonego przez depozytariusza, czyli banku lub innej instytucji finansowej, z siedzibą w Polsce, których fundusze własne wynoszą co najmniej 100 mln złotych) lub też w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych SA.

Do obowiązków depozytariusza należy także:

prowadzenie rejestru aktywów,
zapewnienie zgodności operacji wykonywanych przez Fundusz Inwestycyjny z prawem i statutem funduszu, a w tym m.in.:
nabywanie i odkupywania jednostek uczestnictwa,
prawidłowego obliczania wartości aktywów netto oraz jednostki uczestnictwa,
prawidłowego wykorzystania dochodów funduszu.

W przypadku ewentualnego bankructwa Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych (co jest mało prawdopodobne) depozytariusz może pełnić rolę likwidatora Funduszu Inwestycyjnego, czyli przede wszystkim, dokonać sprzedaży wszystkich instrumentów finansowych i przekazać pieniądze inwestorom.