Jakie koszty wiążą się z inwestycją w fundusze?
Koszty inwestowania w fundusze to opłata za zarządzanie, opłaty (prowizje) dystrybucyjne i za konwersję oraz koszty podatkowe. Opłat dystrybucyjnych można uniknąć, a jeśli chodzi o opłaty za zarządzanie – to można wybrać najniższe. Dzięki funduszom parasolowym można przesunąć w czasie płacenie podatków.
Koszty inwestowania w Fundusze Inwestycyjne można ogólnie podzielić na trzy grupy, czyli te związane bezpośrednio z zarządzaniem danym funduszem, te związane z obsługą inwestorów oraz koszty podatkowe.
Opłata za zarządzanie
Każdy Fundusz Inwestycyjny pobiera opłaty za zarządzanie powierzonymi pieniędzmi. Opłata za zarządzanie jest naliczana od wartości aktywów netto (aktywa pomniejszone o zobowiązania) danego Funduszu Inwestycyjnego. Jest ona pobierana codziennie wg wyceny aktywów netto na koniec dnia.
Wysokość opłat jest publikowana w prospektach emisyjnych i jego statucie, które są dostępne na stronach internetowych danego TFI. Opłaty są zróżnicowane w zależności od rodzaju Funduszu Inwestycyjnego i wahają się około 4% w przypadku funduszy agresywnych do 1% w przypadku funduszy rynku pieniężnego. Część opłaty za zarządzanie pokrywa tzw. koszty limitowane, czyli koszty ściśle związane z bieżącym funkcjonowaniem Funduszu Inwestycyjnego, np. koszt depozytariusza. Niestety, opłaty są naliczane i pobierane nawet wtedy, gdy Fundusz Inwestycyjny będzie ponosił straty.
Każdy fundusz za zarządzanie powierzonymi pieniędzmi pobiera wynagrodzenie „opłatę za zarządzanie”. Wysokość tej opłaty kształtuje się od około 4% rocznie w przypadku niektórych funduszy akcyjnych i zrównoważonych do około 1% rocznie w przypadku funduszy pieniężnych, niezależnie od tego czy fundusz zarobił czy stracił w danym roku. Tej opłaty nie można uniknąć.
Prezentowane w gazetach i na portalach internetowych wyniki Funduszy Inwestycyjnych uwzględniają opłatę za zarządzanie.
Opłaty dystrybucyjne i inne
Każdy inwestor nabywając jednostki uczestnictwa w Funduszu Inwestycyjnym musi się liczyć z tym, iż zapłaci opłatę dystrybucyjną (prowizją), która ma pokryć koszt dystrybucji tych produktów. Jednostki uczestnictwa w Funduszach Inwestycyjnych są sprzedawane przez pośredników, czyli dystrybutorów, którzy zawarli umowę z danym TFI, a także przez samo TFI. Dystrybutorami jednostek uczestnictwa są zazwyczaj banki, domy maklerskie lub doradcy finansowi.
Opłata może być pobierana przy zakupie jednostek uczestnictwa lub też przy ich zbywaniu. Opłata może być też pobrana w przypadku konwersji jednostek uczestnictwa w jednym funduszu na jednostki udziałowe w drugim (np. konwersja z funduszu akcyjnego na fundusz rynku pieniężnego), pod warunkiem, ze oboma funduszami zarządza to samo Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych.
Wysokość tej opłaty jest różna w zależności od rodzaju Funduszu Inwestycyjnego oraz momentu pobierania danej opłaty, przy czym największe opłaty są naliczane od kwot inwestycji w fundusze agresywne (akcyjne), czyli nawet 5.5% dla opłat pobieranych z góry czy około 3% dla opłat pobieranych przy zbywaniu jednostek uczestnictwa przez inwestora, a najniższe w przypadku funduszy rynku pieniężnego – zawsze mniej niż 1%.
Przy założeniu, iż fundusz osiągnął zyski (czyli wartość jednostki uczestnictwa wzrosła), opłata przy wykupie może być wyższa pod względem wartościowym i niż potencjalna opłata, która byłaby pobierana przy zakupie jednostek. Jednak, jeśli fundusz zanotował straty (czyli wartość jednostki uczestnictwa spadła), opłata pobierana przy wykupie będzie niższa pod względem wartościowym niż potencjalna opłata, która byłaby pobierana przy zakupie jednostek. Oznacza to, iż część ryzyka inwestycyjnego bierze na siebie TFI.
Wielkość opłat może ulec zmniejszeniu w zależności od wielkości inwestowanej kwoty.
W przypadku opłat pobieranych z góry, inwestor już na samym początku inwestycji ponosi stratę i w rzeczywistości inwestuje niższą kwotę. Może to wymuszać dłuższy czas inwestycji niż inwestor wcześniej zakładał. W przypadku ponownego zakup jednostek uczestnictwa (czyli odkupienie wcześniej sprzedanych jednostek uczestnictwa) prowizja może być obniżona.
W przypadku opłat pobieranych przy wykupie jednostek lub opłat za konwersję prowizja może się zmniejszać liniowo w zależności od długości trwania inwestycji.
Jednostki uczestnictwa niektórych Funduszy Inwestycyjnych można nabyć bez opłat, pod warunkiem, iż są nabywane przez Internet lub telefonicznie.
Koszty podatkowe
Do ważnych elementów, ale często pomijanych w analizach kosztów funduszy, należą koszty podatkowe wynikające z przejścia z jednego funduszu do drugiego w ramach jednego TFI. W przypadku dokonywania konwersji jednostek w ramach funduszy zarządzanych przez dany TFI, za każdym razem zostanie pobrany podatek od zysków (jeśli zostały takie zostały osiągnięte!) i w jednostki uczestnictwa nowego funduszu zostanie zainwestowana kwota pomniejszona o podatek.
Wyjściem z tej sytuacji może być inwestycja w fundusze parasolowe, gdzie przejście w ramach tego samego „parasola” z jednego funduszu do drugiego nie spowoduje konieczności naliczenia podatku (spowoduje to dopiero wykup jednostek z funduszu parasolowego), więc suma inwestycji pozostanie niezmieniona.